Od stycznia 2021r zmieniły się zasady i procedury dotyczące udzielania zamówień publicznych, aby je zrozumieć chciałabym w pierwszej kolejności wprowadzić Państwa do o świata zamówień publicznych poprzez wskazanie podstaw bez których nie jest możliwe prawidłowe udzielanie zamówień publicznych.

Definicja zamówień publicznych

Termin zamówienie publiczne opisany został w art 7 pkt 32 ustawy Pzp, oznacza odpłatną umowę zawieraną między zamawiającym a wykonawcą, której przedmiotem jest nabycie przez zamawiającego od wybranego wykonawcy robót budowlanych, dostaw lub usług.

Tak więc podmioty publiczne, między innymi administracja rządowa, czy też jednostki samorządu terytorialnego kupujące na rynku towary lub usługi określane są jako zamawiający.

Przepisy regulujące udzielanie zamówień publicznych

Głównym narzędziem systemu zamówień publicznych jest Ustawa z dnia 11 września 2019r . Prawo zamówień publicznych ( dalej Pzp). Ustawa określa między innymi zasady i tryby udzielania zamówień publicznych, zasady dotyczące umów, środki ochrony prawnej, zasady kontroli udzielania zamówień publicznych.

Zamówienia publiczne realizowane są również przez inne akty prawne, należą do nich między innymi:

• Ustawa o finansach publicznych w zakresie gospodarowania środkami publicznymi,
• Kodeks cywilny w zakresie zawierania umów,
• Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w przypadku nieuczciwej konkurencji,
• Kodeks postępowania administracyjnego w przypadku postępowania administracyjnego.
• Akty wykonawcze do ustawy Pzp.

Kto zobowiązany jest do stosowania ustawy Pzp

Przepisy dotyczące zamówień publicznych muszą stosować między innymi:

• organy władzy publicznej czyli Sejm i Senat oraz Prezydent RP. Do organów administracji rządowej należy zaliczyć Radę Ministrów, przewodniczących określonych w ustawach komitetów oraz kierowników urzędów centralnych takich jak Urząd Zamówień Publicznych, Urząd Regulacji Energetyki czy np. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Przedstawicielami Rady Ministrów na szczeblu centralnym są ministrowie, zaś w województwie wojewodowie, których również należy zaliczyć do organów administracji rządowej. Najważniejszymi organami kontroli państwowej i ochrony prawa są Najwyższa Izba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich i Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Należy również wspomnieć o takich organach jak Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Rzecznik Praw Dziecka, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Instytut Pamięci Narodowej, jednostki policji i prokuratury.
• jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki, którymi są gminy, powiaty i województwa, związki międzygminne, które posiadają osobowość prawną jak również związki powiatów, które również posiadają osobowość prawną.
• jednostki budżetowe czyli jednostki sektora finansów publicznych nieposiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a dochody odprowadzają na rachunek budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Prowadzą one gospodarkę finansową według zasad określonych w ustawie o finansach publicznych, opierając ją na planie finansowym. Do jednostek budżetowych zaliczmy między innymi: Urzędy administracji rządowej urzędy administracji samorządowej, uczelnie publiczne, jednostki policyjne, jednostki wojskowe, prokuratury, szkoły, straż miejską, straż pożarną, domy pomocy społecznej, zakłady karne, domy dziecka.
• Instytucje gospodarki budżetowej, które tworzone są przez ministra lub kierownika jednostki oraz samodzielnie ustalają swój budżet w celu realizacji zadań publicznych. Innymi jednostkami są również fundusze celowe czy agencje wykonawcze.
• samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, podmioty te stosują ustawę Pzp w przypadku dokonywania zakupów na potrzeby funkcjonowania placówki ochrony zdrowia.
• państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe; do których należą między innymi: teatry, opery, domy kultury, operetki, filharmonie, muzea, biblioteki.
• zamawiający sektorowi czyli podmioty wyodrębnione ze względu na rodzaj wykonywanej działalności np.: sprzedaż i produkcja energii, usługi w zakresie gospodarki wodnej czy też transportu kolejowego. Art 5 ust 4 Ustawy Pzp wyjaśnia czym jest działalność sektorowa.
• W tym miejscu warto zwrócić uwagę na fakt, iż zamawiającym sektorowym może być zamawiający publiczny. Można to zobrazować na następującym przykładzie: jednostka a sektora finansów publicznych posiada samorządowy zakład budżetowy, który prowadzi działalność sektorową np.: zajmuje się dystrybucją wody pitnej i dokonuje zamówienia w celu realizacji tego rodzaju działalności. Czyli pomimo tego, że samorządowy zakład budżetowy jest zamawiającym publicznym dokonuje zamówienia sektorowego. 
• Może być również tak, że zamawiający publiczny udziela zamówień sektorowych i prowadzi działalność poza sektorową czyli np.: samorządowy zakład budżetowy oprócz utrzymania gospodarki wodnej ma również obowiązek utrzymania zieleni miejskiej. Wówczas ten rodzaj działalności nie jest działalnością sektorową. W takim przypadku jeśli zamawiający udziela zamówienia w celu wykonywania poza sektorowej działalności jest zobowiązany stosować przepisy ustawy jak dla zamówień klasycznych a nie sektorowych.
• zamawiający subsydiowani – zamówienie musi spełniać łącznie określone warunki, żeby podmiot, który je realizuje, mógł być uznany za zamawiającego subsydiowanego. Warunki dla zamawiających subsydiowanych opisane zostały w art 6 Ustawy Pzp.

Do jakich kategorii zamówień należy stosować Prawo Zamówień Publicznych.

Prawo zamówień publicznych należy stosować do czterech kategorii zamówień:

• zamówień klasycznych, które udzielane są przez zamawiających publicznych, jeżeli wartość udzielanego zamówienia jest równa kwocie 130.000 złotych netto, 
• zamówień sektorowych, które udzielane są przez zamawiającego sektorowego wyodrębnionego ze względu na działalność, której dane zamówienie dotyczy. 
• zamówień z dziedziny obronności i bezpieczeństwa, które udzielane są przez zamawiającego publicznego lub sektorowego a ich przedmiotem mogą być np.: zakup sprzętu wojskowego, czy też roboty budowlane dla celów wojskowych. 
• zamówień klasycznych z zamawiającym subsydiowanym – zamawiający subsydiowany nie należy ani do grupy zamawiających publicznych, ani zamawiających sektorowych. Tak więc nie powinien stosować ustawy Pzp, jednak ze względu na publiczne pochodzenie środków, z jakich finansowany będzie przedmiot zamówienia, ustawa winna być stosowana.

Kiedy nie musimy stosować ustawy Pzp

Prawo zamówień publicznych przewiduje sytuacje w których nie ma obowiązku stosowania przepisów ustawy Pzp. Wyłączenie może mieć charakter podmiotowy oraz przedmiotowy. Wyłączenia podmiotowe wskazane zostały w art 10 ustawy Pzp, natomiast wyłączenia przedmiotowe w art 11 ustawy Pzp. Wyłączenia opisane zostały również w art 12,13,14 ustawy Pzp. 

Warto również zwrócić uwagę na art 11 ust. 5 pkt 2 ustawy Pzp, który wskazuje, że przepisów ustawy nie stosuje się do zamówień o wartości mniejszej niż progi unijne, których przedmiotem są dostawy lub usługi z zakresu działalności kulturalnej związanej z organizacją wystaw, koncertów, konkursów, festiwali, widowisk, spektakli teatralnych, przedsięwzięć z zakresu edukacji kulturalnej lub z gromadzeniem materiałów bibliotecznych przez biblioteki lub muzealiów, a także z zakresu działalności archiwalnej związanej z gromadzeniem materiałów archiwalnych, jeżeli zamówienia te nie służą wyposażeniu zamawiającego w środki trwałe przeznaczone do bieżącej obsługi jego działalności.

Jakie Progi wyróżniamy w zamówieniach publicznych

Przepisy prawa zamówień publicznych dotyczą zamówień oraz konkursów, których wartość jest równa lub przekracza 130.000 złotych netto, czyli bez podatku VAT. 

Zamawiający, który realizuje zamówienie poniżej 130.000 złotych netto powinien udzielać zamówień według wewnętrznych regulaminów oraz zgodnie z ustawą o finansach publicznych oraz ustawą o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. 

W Ustawie Pzp pojawia się art 3 ust. 2, który zobowiązuje Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych do zamieszczania na stronie internetowej Urzędu komunikatu o równowartości progów w euro zapisanych w złotych polskich.

Obecnie obowiązują następujące progi:

Roboty budowlane:

• 5 350 000 euro netto (równowartość kwoty 22 840 755 zł netto) – próg ten dotyczy wszystkich zamawiających oraz bez względu na charakter zamówienia.

Dostawy i usługi:

• 139 000 euro netto (równowartość kwoty 593 433 zł netto) – próg ten dotyczy jednostek sektora publicznego – rządowego,
• 214 000 euro netto (równowartość kwoty 913 630 zł netto) – próg ten dotyczy dostaw i usług zamawianych przez zamawiających samorządowych, którymi są np: jednostki samorządu terytorialnego, uczelnie publiczne, państwowe instytucje kultury,
• 428 000 euro netto (równowartość kwoty 1 827 260 zł netto) – próg ten dotyczy dostaw i usług sektorowych oraz w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa.

Usługi społeczne:

• 750 000 euro netto (równowartość kwoty 3 201 975 zł netto) – próg ten dotyczy zamówień na usługi społeczne i inne szczególne usługi zamawiane przez zamawiających publicznych.
• 1 000 000 euro netto (równowartość kwoty 4 269 300 zł netto) – próg ten dotyczy zamawiających sektorowych oraz w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa.

W następnym artykule dowiecie się Państwo jak prawidłowo udzielać zamówień publicznych przez podmioty, które prowadzą działalność kulturalną.